Etna (sizilieraz Muncibeddu; italieraz Mongibello) Siziliako ekialdeko kostaldean dagoen geruza-sumendia da, Messina eta Cataniatik gertu kokatuta. Europako sumendi aktiborik handiena da eta gaur egun 3.326 m ditu (erupzioen eraginez 1865tik 21,6 m gutxiago izanik). Alpeetatik hegoaldera dagoen Italiako mendirik altuena da eta 1.190 km² azalera du.
|
||||
|---|---|---|---|---|
|
280px Etna sumendia. |
||||
| Garaiera | 3.326 m | |||
| Kokapena | ItaliaItalia | |||
| Koordenatuak |
18px Koordenatuak:
</small> |
|||
|
Etna (Italia)
Etna
|
||||
| 200px | ||||
Etna (sizilieraz Muncibeddu; italieraz Mongibello) Siziliako ekialdeko kostaldean dagoen geruza-sumendia da, Messina eta Cataniatik gertu kokatuta. Europako sumendi aktiborik handiena da eta gaur egun 3.326 m ditu (erupzioen eraginez 1865tik 21,6 m gutxiago izanik). Alpeetatik hegoaldera dagoen Italiako mendirik altuena da eta 1.190 km² azalera du.
Etna mendia munduko sumendirik aktiboenetako bat da. Batzutan oso suntsitzaile izanda ere, jendeak ez du arriskutzat hartzen. Hala ere, historikoki zenbait erupzio arriskutsuak izan du: Vergiliusek Aeneisetan deskribatzen duena, 1669koa, 1928koa, etabar.
Lurreko sumendirik aktiboena da, ehundaka aldiz sartu baita erupzioan milioi erdi urteetan zehar. Etna Siziliako ekialdeko kostaldean dagoen geruza-sumendia da, Messina eta Cataniatik gertu kokatuta. Europako sumendi aktiborik handiena da eta gaur egun 3.326 m ditu. Alpeetatik hegoaldera dagoen Italiako mendirik altuena da eta 1.190 km karratuko azalera du. Gaur egun Etna sumendia lau krater ezberdin ditu: ipar ekialdeko kraterra, Boraginea, Bocca Nuovay eta ipar ekialdeko kraterra.
Etna sumandiaren erupazioak ez dira guztiak berdinak. Etnaren lehenengo erupzio ezaguna, Diodoro Siculo istorialariak erregistratutakoa izan zen. Azken 2000 urteetan zehar Etnaren aktibitatea jariotsua izan da orokorrean; erupzio nahiko eztandagarriekin bere gailurrean. Sumendia betidanik ezagutu eta aztertu den arren, ez dago batere argi nola sortu zen. Inguru hartako tektonika oso konplexua da; hori dela bide, hainbat teoria daude Etnaren sorrera azaltzen saiatzen direnak.� Zientzialari guztiek dakitena zera da: sumendia puntu bero (hot spot) batean dagoela, alegia, aktibitate tektoniko handia duen gune batean. Horrek azal dezake Etnak duen jarduera etengabea.�
Erupziorik suntzigarriena, zalantzarik gabe, 1669.urtean martxoa eta ekaina artean gertatutakoa izan zen. Adituen aburuz, 830.000.000 m³ laba eta tefra azkatu zen honetan. XX. mendearen hasiera arte gutxienez, ohikoa zen Siziliako populazioa sumendi ezagun honi Gibellu deitzea. Izen hau, Sizilian, erdi aroko presentzia arabiarraren ondorioz sortu zen. Gibellu edo Gibello جبل ŷébel hitz arabiarretik dator (mendia). Gaur egun, Sizilan gutxi batzuek baino ez dute sumendia horrela deitzen. Bere izen arrunta, Etna ninfatik zetorren; Briareo erraldoiaren eta Cimopoliaren, edo Uranoren eta Gearen alaba.
Etnaz gain, Italian badaude beste sumendi batzuk ere, Vesuvio eta Stromboli, esaterako. Hala ere, bi horiek ez dute Etnarekin inolako erlaziorik, prozesu geologiko oso ezberdinengatik sortu baitira.�
Kategoria:Italiako sumendiak Kategoria:Italiako geografia
Kategoria: hu.wikipedian nabarmendutako artikuluak
af:Berg Etna ang:Eþna ar:جبل إتنا ast:Etna bg:Етна (вулкан) bs:Etna ca:Etna cs:Etna cv:Этна cy:Etna da:Etna de:Ätna el:Αίτνα en:Mount Etna eo:Etna es:Etna et:Etna fa:اتنا fi:Etna fr:Etna fur:Etna ga:Sliabh Etna gl:Monte Etna he:אטנה hi:माउण्ट एटना hr:Etna ht:Etna hu:Etna ia:Monte Etna id:Etna is:Etna it:Etna ja:エトナ火山 ka:ეტნა ko:에트나 산 ku:Çiyayê Etna la:Aetna lb:Etna lt:Etna lv:Etna ml:എറ്റ്ന അഗ്നിപർവതം mr:एटना mt:Etna nl:Etna nn:Etna no:Etna oc:Ètna pl:Etna pnb:کوہ ایٹنا pt:Etna ro:Etna ru:Этна sc:Etna scn:Etna (vulcanu) sh:Etna simple:Mount Etna sk:Etna sl:Etna sq:Etna sr:Етна sv:Etna th:ภูเขาไฟเอตนา tr:Etna uk:Етна ur:کوہ ایٹنا zh:埃特纳火山 zh-yue:屹立火山
9km from Strada Provinciale 92, Parco Dell Etna, Belpasso, Cataniako probintzia, Italia
Eskuratu jarraibideak
